Eğitimde Değişim: Proje Okullarının Gölemli Yükselişi ve Çöküşü

2014 yılında birkaç okulda pilot olarak başlayan “proje okulu” uygulaması, bugün 2 bini aşkın okulda yürütülüyor. Eğitimde kaliteyi artırma iddiasıyla hayata geçirilen sistem, zamanla sınavsız atamalar, kadrolaşma ve öğrencilerin mağdur edildiği bir yapıya dönüştü. Son kriz ise Nisan 2025’te yaşandı. Türkiye’nin en köklü liselerinde görev yapan binlerce öğretmen, yeniden atama listelerinde yer bulamayarak bir gecede görevden alındı ya da başka yere atama yapıldı.

ŞUANA KADAR ‘5 BİN’

Proje okulları fikri ilk olarak 2014’te dönemin MEB Müsteşarı ve şimdiki MEB Bakanı Yusuf Tekin tarafından ortaya atıldı. Bu okullar, özel program ve projelerle donatılmış, özgün eğitim yapıları olarak tanıtıldı. Ancak ilk uygulamalarda bile ciddi sorunlar baş gösterdi. Proje statüsü verilen liselerin yönetici ve öğretmen kadroları bir gecede değiştirildi.

Kadıköy Anadolu, İstanbul Erkek, Vefa ve Ankara Atatürk liselerinde deneyimli kadrolar adeta sürgüne gönderildi. 2016’da çıkarılan yönetmelikle, proje okullarındaki öğretmenlere 8 yıl sınırı getirildi. Yani yıllarını okuluna adamış eğitimciler, süre dolunca başka okullara gönderilmeye başlandı. MEB verilerine göre bu uygulamayla 5 binin üzerinde öğretmen yer değiştirmek zorunda kaldı.

MÜLAKAT VAR, ŞEFFAFLIK YOK

Proje okullarına öğretmen atamaları merkezi sınavla değil, doğrudan bakan onayıyla yapılıyor. 2018 sonrası mülakat sistemi getirildi ancak süreçte puanlama kriterleri hiçbir zaman kamuoyuna açıklanmadı. Eğitim sendikaları, bu sistemi “yandaş kadrolaşmanın yeni biçimi” olarak tanımladı. Türk Eğitim-Sen ve Eğitim-İş, “Bu okullar kimsenin özel mülkü değil” diyerek uygulamaya karşı çıktı.

NİSAN 2025’TE BÜYÜK KIYIM

8 Nisan’da MEB, proje okullarındaki öğretmen atama sonuçlarını duyurdu. Kadıköy Anadolu, İzmir Atatürk, Bursa Anadolu, Trabzon Lisesi gibi ülkenin en seçkin okullarında görev yapan yüzlerce öğretmen, yeni listelerde yer almadı. Görev süresi dolan öğretmenler “il emrine” verildi. Atamaların hangi kriterlere göre yapıldığı ise yine açıklanmadı. Okullarda öğrenciler öğretmenlerine gözyaşlarıyla veda etti. “Öğretmenime dokunma”, “Lise öğrencileri yalnız değildir” sloganlarıyla sosyal medyada kampanyalar başlatıldı. Kadıköy Anadolu’da öğrenciler derslere girmedi, veliler de destek verdi. Eğitim İş’in verilerine göre bu projeyle yaklaşık 5 bin öğretmenin yeri değişti.

SENDİKALAR VE MUHALEFET TEPKİLİ

Eğitim-İş Genel Başkanı Kadem Özbay, yaşananları “eğitim kıyımı” olarak nitelendirerek, “On binlerce öğretmen hiçbir kriter olmadan görevden alındı. Bu, kamusal eğitimin tasfiyesidir” dedi. Eğitim-Sen hukuki mücadele başlatacaklarını duyurdu. Türk Eğitim-Sen ise sistemin “sadakat esaslı kadrolaşma” haline geldiğini belirtti.

ÖĞRENCİLER EYLEMDE

Öte yanda öğrencilerden art arda eylem haberleri geliyor. İstanbul’daki köklü okullardan Vefa Lisesi’nde öğrenciler, görevden alınan öğretmenlerine destek amacıyla okul bahçesinde oturma eylemi gerçekleştirdi. Mezunlar da okul binası önünde toplanarak öğrencilere destek verdi. Eyleme Türkiye İşçi Partisi İstanbul Milletvekili ve Vefa Lisesi mezunu Sera Kadıgil de okul kapısından katılarak destek sundu. Ankara’da Betül Can Anadolu Lisesi öğrencileri, ilk ders saatine girmeyerek tepkilerini ortaya koyarken, İstanbul Florya Tevfik Ercan Anadolu Lisesi öğrencileri dövizlerle okul bahçesinde oturma eylemi yaptı.

İzmir Atatürk Lisesi öğrencileri ise öğretmenlerinin keyfi şekilde gönderilmesini okul bahçesinde düzenledikleri eylemle protesto etti ve kamuoyuna bildiri okudu. Yıldız Teknik Üniversitesi Maçka Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi öğrenci ve mezunları da ses getiren bir karara imza attı; hukuksuz şekilde görevden alınan 15 öğretmenlerine sahip çıkan öğrenciler, tüm baskılara rağmen 14 Nisan’ı akademik boykot günü ilan ederek derse girmedi, forumlar düzenledi.